Dit artikel is gepubliceerd in Cobouw maart 2016
Opdrachtgevers en opdrachtnemers willen een bouwketen met ‘21st century skills’: kritisch denken, samenwerken en communiceren. Doen we toch al? Helaas zijn het vaak woorden, geen daden.
De bouw – technisch, ambachtelijk, hoogopgeleid – heeft de capaciteit om kritisch te denken. Maar kritisch denken blijft in de praktijk vaak ondergeschikt aan lijstjes en standaarden. Dat geldt nog meer voor samenwerken en communiceren. Maar met alleen het volgen van de juiste procedures en het afvinken van formulieren blijven we doen wat we deden, en komen we niet verder.
Het Rijk wil wél verder komen, sámen met de markt. Er is behoefte aan creatieve oplossingen; innovatie is het buzzwoord. Maar innovatie begint met je voor elkaar open stellen. Dat doen we niet makkelijk in de bouwketen, want ‘als ik me openstel voor die ander, dan begint het geschuif op het paneel’. Toch moét de keten écht anders omgaan met elkaar.
De ‘21st century skills’ worden al enige tijd onderkend. Dat blijkt bijvoorbeeld uit initiatieven als de Project Start Up (PSU) en de Project Follow Up (PFU). We hebben daardoor geleerd dat praten werkt. We zien ook dat de PSU/PFU routine wordt. Iets van de vinklijst. Wat is het effect op het dagelijks werk? Wat gebeurt er als de – gezamenlijk geïdentificeerde – knelpunten zich ook echt voordoen? Dan ga je met elkaar praten, was de afspraak. Maar hoe voer je dat gesprek?? Hoe grijp je op zo’n moment de kans te versnellen en te verbeteren?
Verbinding is de sleutel tot verbetering. Met verbinding bedoelen wij ‘in het alledaagse werk effectief omgaan met (tegengestelde) belangen’. Tegengestelde belangen spelen tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Maar ook in afdelingen binnen één organisatie of team. De kunst is dat elke medewerker in staat zou moeten zijn om:
1. belangen te herkennen.
2. belangen uit te vragen: doorvragen op die belangen (ozo moeilijk als je vooringenomen bent).
3. in overleg tot een acceptabele oplossing te komen.
Daarbij is gelijkwaardigheid van beide partijen CRUCIAAL. En daar wringt de schoen: daar lopen werkelijkheid en wens uit elkaar. In veel samenwerkingen zitten impliciete onevenwichtigheden in de gelijkheidsbalans. Ook dit is te herkennen. Het vergt echter speciale expertise om dit te zien en moed om te benoemen.
Verbinding maken is niet de hele dag met elkaar zitten leuteren. Verbinding maken is wel ‘op de juiste momenten op een effectieve manier aansluiting zoeken’. Ons advies: maak het klein. Grote veranderingen beginnen met kleine stappen. Begin op INTERN niveau te werken aan verbinding. Herken de belangen, vraag door, schrijf op, bedenk samen een oplossing. De verbinding die je dan bereikt, is het oefenterrein voor het project. Het is een kwestie van proberen, zoeken, learning by doing. Dat is meer waard dan grote woorden en een show voor de bühne.
Nathalie Vrancken is intermediair in publiek-private samenwerking: www.externevoorzitter.nl en Nelleke van Thiel-Wortmann is (bouw)mediator: www.vanthielmediation.nl. Zij participeren in bijeenkomsten, overleggen en gesprekken om samenwerking te versterken.