Heerlijk we zijn het eens!

Wat zijn we het soms heerlijk met elkaar eens. Dat geeft vertrouwen! Toch? Niet altijd. De hang naar eensgezindheid kan een teken zijn van groepsdenken (de prof’s noemen het ‘groupthink’). Groepsdenken is een fenomeen waarbij geldt dat het behoud van overeenstemming voor een groep belangrijker is dan een kritische overweging van de feiten. Groepsdenken is alom aanwezig; in welk stadium in de discussie wordt vrijheid van mening, druk om een bepaalde mening af te geven? Kan groepsdenken in mijn vergadering aan de orde zijn?

Vier toetsen op aanwezigheid van groepsdenken

  1. Is de groep te hecht? Zo hecht dat je je vaak ongemakkelijk voelt om een andere mening te hebben?
  2. Is er haastige besluitvorming? Wordt de factor tijd te vaak gebruikt om zaken er door heen te drukken?
  3. Zijn er taboes, redelijke tegenwerpingen of argumenten, waarover in het team niet gepraat mag worden?
  4. Is er een leidend persoon die kennelijk de heersende opinie bepaalt? Zijn/haar mening lijkt de norm; mag van de mening worden afgeweken?

Kun je één of meerdere vragen met ‘ja’ beantwoorden, dan kan er sprake zijn van groepsdenken. In alle deze gevallen van voelt de deelnemer zich te vaak onder druk staan om te zeggen wat hij wil. De buitenstaander merkt dit feilloos op. Het zijn de zuchten, de neergeslagen ogen, het afhaken uit de discussie om groepsdenken ‘in bedrijf’ te zien. Vooral de vergadering waarin ’n beroemde, belangrijke of bekende persoon zitting heeft, zal de neigen naar overeenstemming met deze persoon. Je moet een hele sterke heer of dame zijn om dan de groepsdruk charmant te weerstaan. De les voor deze groep kan in dat geval zijn:

  1. maak het bespreekbaar
  2. organiseer kritiek
  3. blijf waakzaam op het fenomeen

Groepsdenken tegen gaan blijft lastig.